3 phân loại nước thải công nghiệp kỹ sư cần biết

Bạn có biết: chỉ một lít nước thải công nghiệp chưa xử lý có thể làm ô nhiễm tới 40.000 lít nước sạch trong tự nhiên? Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, khoảng 80% nước thải toàn cầu chưa qua xử lý được xả thẳng ra môi trường, trong đó phần lớn là từ các khu công nghiệp và nhà máy sản xuất.

Vấn đề không chỉ dừng lại ở ô nhiễm môi trường nước, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái thủy sinh, sức khỏe con người, và nền nông nghiệp – thủy sản phụ thuộc vào nguồn nước sạch. Hiểu đúng về nước thải công nghiệp và phân loại rõ ràng các loại nước thải công nghiệp là bước đầu tiên để có chiến lược xử lý và kiểm soát hiệu quả.

Trong vai trò là doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực xử lý nước thải công nghiệp, Công ty Môi Trường Xuyên Việt cam kết mang đến giải pháp toàn diện từ vật liệu lọc, dịch vụ bảo trì hệ thống lọc nước, khí thải cho đến các dòng than hoạt tính chính ngạch có đầy đủ CO-CQ. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu sâu hơn để hiểu và hành động đúng.

Khái niệm nước thải công nghiệp và đặc điểm nhận diện

Nước thải công nghiệp là loại nước đã qua quá trình sử dụng trong hoạt động sản xuất, chế biến hoặc phục vụ kỹ thuật của các nhà máy, khu công nghiệp. Theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam 2020, đây là nguồn thải cần được giám sát và xử lý trước khi xả ra môi trường.

Đặc điểm điển hình:

• Nồng độ ô nhiễm cao, chứa nhiều hợp chất độc hại như kim loại nặng, dung môi hữu cơ, hợp chất halogen.
• Biến động theo thời gian: tùy thuộc vào quy trình công nghệ, giờ hoạt động, loại nguyên vật liệu đầu vào.
• Khó xử lý hơn nước thải sinh hoạt, do tính chất phức tạp và độc hại.

Một nghiên cứu của Viện Khoa học Môi trường ISE cho thấy, nước thải từ ngành dệt nhuộm có thể chứa tới 300–400 mg/l chất hữu cơ dễ phân hủy, vượt xa mức cho phép nếu không có biện pháp xử lý hiệu quả.

Phân loại các loại nước thải công nghiệp phổ biến hiện nay

Việc phân loại các loại nước thải công nghiệp không chỉ giúp nhận diện mức độ nguy hại mà còn là cơ sở quan trọng để lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp.

1. Phân loại theo nguồn phát sinh

• Nước thải từ quy trình sản xuất chính: thường chứa chất hóa học, kim loại nặng, chất hữu cơ khó phân hủy (ví dụ: từ ngành luyện kim, hóa chất, dệt nhuộm).
• Nước thải phụ trợ: đến từ hệ thống làm mát, rửa thiết bị, xả lò hơi… tuy có nồng độ ô nhiễm thấp hơn nhưng vẫn cần xử lý.
• Nước thải từ ngành năng lượng và khai thác khoáng sản: điển hình là acid mine drainage chứa nhiều sắt, lưu huỳnh, arsen.
• Nước thải làm sạch, hoàn nguyên vật liệu lọc: thường phát sinh trong các hệ thống xử lý nước tuần hoàn.

2. Phân loại theo thành phần ô nhiễm chính

• Nước thải hữu cơ: chứa BOD, COD cao từ ngành thực phẩm, giấy, dệt, chăn nuôi.
• Nước thải vô cơ: chứa axit, kiềm, muối hòa tan, photphat từ ngành phân bón, hóa chất cơ bản.
• Nước thải độc hại: chứa hợp chất hữu cơ bay hơi (VOCs), kim loại nặng (Hg, Pb, Cd, Cr…), hợp chất halogen hóa.
• Nước thải nhiệt, phóng xạ: ít gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, thường phát sinh từ các nhà máy điện, bệnh viện xạ trị.

3. Phân loại theo ngành công nghiệp điển hình

Những chất ô nhiễm chính trong nước thải công nghiệp

Nước thải công nghiệp là tổ hợp của nhiều chất ô nhiễm có nguy cơ cao. Việc nhận diện rõ từng nhóm chất là cơ sở để kiểm soát và thiết kế hệ thống xử lý phù hợp.

Kim loại nặng

• Bao gồm: Chì (Pb), Thủy ngân (Hg), Cadimi (Cd), Crôm (Cr)…
• Có khả năng gây tổn thương thần kinh, tích lũy sinh học và nhiễm độc mãn tính.
• Dẫn chứng khoa học: Nghiên cứu đăng trên ScienceDirect ghi nhận ô nhiễm cadimi trong nước thải sản xuất điện tử là nguyên nhân gây suy thận mạn tính ở công nhân.

Hợp chất hữu cơ độc hại

• Gồm: VOCs (benzene, toluene), phenol, thuốc trừ sâu, dung môi hữu cơ.
• Gây biến đổi nội tiết, ảnh hưởng hệ miễn dịch, một số là chất gây ung thư đã được IARC xếp loại.

Chất dinh dưỡng – N và P

• Gây hiện tượng phú dưỡng – bùng phát tảo độc, thiếu oxy trong nước mặt.
• Từ ngành chăn nuôi, chế biến thủy sản, chế biến nông sản.

Chất rắn lơ lửng (TSS) và tổng chất rắn hòa tan (TDS)

• Gây cản trở quá trình trao đổi khí, ánh sáng, ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh.

Các hợp chất mới nổi (Emerging Pollutants)

• Vi nhựa, dược phẩm tồn dư, PFAS, hormone tổng hợp.
• Dù nồng độ thấp, nhưng ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người, hệ nội tiết, sinh sản.

Tác động của nước thải công nghiệp đến môi trường và sức khỏe

Nước thải công nghiệp nếu không được xử lý đúng cách sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, không chỉ cho môi trường tự nhiên mà còn ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người và sinh vật sống.

Ảnh hưởng đến môi trường

• Ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm: Dư lượng kim loại nặng, hợp chất hữu cơ độc hại tích tụ trong đất và nước, làm thay đổi hệ sinh thái thủy vực.
• Suy giảm đa dạng sinh học: Tảo nở hoa do phú dưỡng khiến lượng oxy hòa tan giảm mạnh, gây chết hàng loạt cá và sinh vật dưới nước.
• Ô nhiễm đất nông nghiệp: Quá trình tưới tiêu bằng nước bị nhiễm độc có thể làm đất mất khả năng canh tác, tích tụ độc tố trong thực phẩm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính mỗi năm có hơn 1,8 triệu người tử vong do sử dụng nước bị ô nhiễm, trong đó phần lớn là từ các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

• Phơi nhiễm với kim loại nặng như Asen, Cadimi, và Chì có thể gây ung thư, suy gan thận, tổn thương thần kinh, thậm chí đột biến gen.
• Tiếp xúc với hợp chất hữu cơ độc hại như benzen, phenol hoặc dung môi halogen có nguy cơ rối loạn nội tiết, giảm khả năng sinh sản.
• Nhiễm vi sinh vật gây bệnh: Trong các ngành chế biến thực phẩm, thủy sản – nước thải có thể chứa vi khuẩn như Salmonella, E. coli, gây tiêu chảy, viêm ruột…

Giải pháp xử lý nước thải công nghiệp hiệu quả hiện nay

Để đảm bảo tuân thủ QCVN 40:2011/BTNMT hoặc QCVN 19:2024/BTNMT, việc lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp với tính chất nước thải là điều kiện tiên quyết. Dưới đây là một số phương pháp được sử dụng phổ biến:

1. Phương pháp cơ học

Dùng để tách các chất không hòa tan, bao gồm:

• Song chắn rác, bể lắng sơ cấp
• Lọc sơ cấp bằng cát thạch anh
• Tách dầu mỡ, chất rắn nổi

Đây là bước tiền xử lý không thể thiếu trong bất kỳ hệ thống xử lý nước thải nào.

2. Phương pháp hóa – lý

Phù hợp với nước thải chứa kim loại nặng, chất rắn keo tụ khó lắng.

• Keo tụ – tạo bông bằng PAC, Polymer
• Trao đổi ion để loại bỏ muối hòa tan
• Hấp phụ bằng than hoạt tính

Công nghệ hấp phụ bằng than hoạt tính đặc biệt hiệu quả trong việc loại bỏ hợp chất hữu cơ khó phân hủy như phenol, VOCs. Tùy theo mục đích sử dụng, Môi Trường Xuyên Việt cung cấp các dòng than như than gáo dừa, than viên nén, và than Ấn Độ có giấy tờ CO–CQ rõ ràng.

3. Phương pháp sinh học

Áp dụng cho nước thải có hàm lượng BOD/COD cao, gồm:

• Hiếu khí: bể aerotank, MBR, SBR
• Kỵ khí: bể UASB, kỵ khí dòng ngược
• Sinh học kết hợp màng lọc: giúp tăng hiệu suất xử lý và tiết kiệm diện tích

4. Công nghệ tiên tiến

Một số ngành công nghiệp cần sử dụng thêm công nghệ cao như:

• Oxy hóa nâng cao (AOPs): phân hủy hợp chất hữu cơ bền vững
• Lọc màng UF/NF/RO: cho nước tái sử dụng hoặc xả thải đạt chuẩn cao
• Xử lý bằng tia UV – ozone: khử trùng triệt để, không dùng hóa chất

Giới thiệu về Công ty Môi Trường Xuyên Việt

Môi Trường Xuyên Việt là đơn vị chuyên sâu trong lĩnh vực:

• Tư vấn – thiết kế – thi công hệ thống xử lý nước thải, nước cấp, khí thải.
• Bảo trì, bảo dưỡng định kỳ hệ thống lọc công nghiệp toàn quốc.
• Cung cấp vật liệu lọc chính hãng:
  • Than hoạt tính (gáo dừa, viên nén, tổ ong)
  • Cát thạch anh lọc nước, sân tennis – pickleball
  • Sỏi, hạt nâng pH, Mangan, hạt nhựa trao đổi ion

Điểm khác biệt của chúng tôi là tất cả vật tư – thiết bị đều có chứng nhận CO–CQ rõ ràng, nhập khẩu chính ngạch, giá cả cạnh tranh, dịch vụ hậu mãi chuyên nghiệp.

👉 Xem thêm: thiết kế hệ thống xử lý nước thải công nghiệp

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Bạn đang vận hành hệ thống xử lý nước thải công nghiệp và cần giải pháp vật liệu lọc đạt chuẩn CO–CQ?
👉 Liên hệ ngay với Môi Trường Xuyên Việt để được tư vấn chi tiết và báo giá.